MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKÂ
Mantıksal/matematiksel zekâ, sayılarla ilgili zekâdır. Yedi yaşın altındaki çocuklar sayılarla karşılaştıklarında ya da saymayı öğrendiklerinde bu zekâ türünü kullanmaya başlarlar ve zamanla kıyaslamayı da öğrenirler. Matematik yeteneğinin ümit vaat eden bir fikri keşfedip bunun ayrıntıları üzerine kafa yorma becerisini gerektirdiğinin gayet açık olduğunu belirten Gardner (2010: 201), matematik yeteneğinin temelinde önemli problemleri fark etme ve ondan sonra da bunları çözme becerisinin yattığını ifade etmektedir. Gardner (2010: 238), mantıksal/matematiksel zekânın diğer zekâ alanlarıyla ilgili olarak şu açıklamaları yapmaktadır:
Bilim ve matematik genişlemeyi sürdürdükçe, farklı entelektüel alanlar arasında daha güçlü ve kapsamlı bağlar gelişeceğini düşünmemiz için de her türlü sebep mevcut. Ancak bu alanların tanımları değiştikçe başka bir soru da yöneltilebilir: Mantık ve matematiğin tümünü zekânın bir biçimi olarak aynı çatı altında toplamak ve başka zekâ biçimlerinden kesinlikle ayrı tutmak anlamlı mı? Buradaki gruplandırmanın geçerliliği olup olmadığını ancak zaman söyleyecek.
Mantıksal/matematiksel zekâsı baskın olan bireyler, sayılarla uğraşmayı severler ve günlük yaşamda çoğunlukla sayısal ifadeler kullanırlar. Düşünmeyi gerektiren oyun ve eğlencelerden hoşlanırlar, düşünme becerileriz gelişmiştir. Sorunlara mantıklı çözümler üretirler.
Selçuk ve diğerleri (2004: 47) mantıksal/matematiksel zekâsı gelişmiş kişilerin meslek, eylem, ders ve ders dışı etkinliklerini aşağıdaki tabloyla özetlemişlerdir:
Tablo 6: MMZ’nin meslek, eylem, ders ve ders dışı etkinlikleri
Meslek |
Eylem |
Ders |
Ders Dışı |
Bilim Adamı
Mühendis
Bilgisayar programcısı
İstatistikçi
Yargıç
Mucit
Matematikçi
Muhasebeci
Polisiye roman yazarı
Eleştirmen
Ekonomist
Satın alma görevlisi |
Tahmin Et
Uygula
Karşılaştır
Hipotez kur
Problem yaz
Şifrele
Sınıfla
Çözümle
Hesapla
Keşfet
Dene
Sor
Akıl yürüt |
Matematik
Fen ve Teknoloji
Dil Bilgisi
Hayat Bilgisi |
Bilgisayar kulübü
Ölçme birimi
Legolar
Hesap makineleri
Bilmeceler
Oyun kartları
Oyuncak paralar
Bulmacalar
Strateji oyunları
Deney yapma
Yap- boz
|
Selçuk ve diğerlerine (2004: 50) göre mantıksal/matematiksel zekȃyı geliştirmek için yapılabilecek etkinlikler şunlardır:
Beyin fırtınası yapılır. Sınıflandırılır, kategorize edilir. Benzerlikler ve farklılıklar bulunur. Bir deney yapılır. Şifre çözülür. Olaylar sıraya konulur. Mantık problemleri çözülür. Hipotezler test edilir. Soyut semboller kullanılır. Tümdengelim/tümevarım düşünme teknikleri kullanılır. Grafik düzenleyiciler kullanılır. Sayı oyunları oynanır. Hikâye problemleri çözülür. Hesap makinesi, bilgisayar yazılımları kullanılır. Bir zaman çizelgesi yapılır. Verilerden grafik oluşturulur. Web sayfası hazırlanır. Elektronik aletler parçalarına ayrılır. Sayaçlar ve abaküs kullanılır. |