SÖZEL-DİLSEL ZEKÂ

Sözel-dilsel zekȃ, dili etkili kullanma becerisidir. Temel dil becerileri olan okuma, yazma, dinleme ve konuşma aracılığıyla iletişim kurularak bu zekȃ kullanılır. Gardner (2010: 104), şair bir dizenin oluşturulması için çabalarken, dil zekâsının işe koyulduğunu belirtiyor. Onun bu konudaki görüşleri şöyledir(2010:136):

Dil jestler ya da yazıyla aktarılsa da kilit önem taşıyan yanı bir ses sistemi ve insan kulağına yönelik bir mesaj olmasıdır. İnsan dilinin evrimini ve bugün insan beynindeki temsilini anlama çabası, insan dili ile işitsel-sözel sistem arasındaki bağa önem verilmediği sürece yetersiz kalacak, amacına ulaşamayacaktır.

Sözel-dilsel zekâsı baskın olan bireyler, hikȃye, masal, fıkra anlatırlar, yazılı ve sözlü iletişimde başarılıdırlar. Hafızaları iyidir, kolay kolay unutmazlar. Kelime oyunlarını severler, kelime hazineleri iyidir. Tekerleme, mani vb kolayca söyleyebilirler. Öğrenirken daha çok kitap, ses cihazı, mp3 çalar, yazma materyalleri, görüşme ve tartışmalar, konuşma ve dinleme materyalleri kullanırlar. Farklı kelime, ses ve ritimleri dinler ve bunlara tepkide bulunurlar. Diğer insanların seslerini, dili kullanma biçimlerini, okuma ve yazmalarını kolay taklit ederler. Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir biçimde yeniden ifade ederler ve söylediklerini hatırlarlar. Okuduklarını anlarlar, özetlerler ve kolaylıkla hatırlarlar. Hitabet ve ikna kabiliyetleri gelişmiştir. Dinleyenleri mest ederler.  Farklı dilleri öğrenme becerileri vardır. Yabancı dil öğreniminde sıkıntı çekmezler. Hikȃye, şiir, masal vb yazma gibi etkinliklerinden zevk alır, güzel eserler yazarlar. Dinleme becerileri gelişmiştir.

Sözel-dilsel zekȃya sahip kişilerin yazmaktan hoşlandıklarını belirten Selçuk ve diğerleri (2004: 43) bu kişilerin meslek, eylem, ders ve ders dışı etkinliklerini aşağıdaki tabloyla özetlemişlerdir:

Tablo 2: SDZ’nin meslek, eylem, ders ve ders dışı etkinlikleri

           
Selçuk ve diğerlerine (2004: 45) göre sözel-dilsel zekȃyı geliştirmek için yapılabilecek sözel-dilsel etkinlikler şunlardır:

Bir şiir, deneme okunur. Kısa bir hikȃye, oyun okunur. Bir kavram “nesi var?” etkinliği ile ele alınır? Bir konuşma, doğaçlama yapılır. Akrostiş kullanılır. Konuyla ilgili bir fıkra anlatılır. Sözcük oyunu oynanır.. Çapraz bulmaca yapılır. Yaratıcı yazma çalışması yapılır. Konuda geçen başlıca terimleri içeren bir sözlük oluşturulur. Biyografi, otobiyografi,  konuya ilişkin mektup, öykü, gazete makalesi, ikna edici bir yazı ya da bir konuşma metni yazılır. Venn şeması kullanılır.